Spis treści:
- Co to jest trening mindfulness?
- Tu i teraz – Dlaczego to takie ważne?
- Mindfulness tylko dla dorosłych?
- Po co dzieciom mindfulness?
- Jak wykonywać z dziećmi trening uważności? – 3 proste ćwiczenia.
CO TO JEST TRENING MINDFULNESS?
Zacznijmy od małej dawki teorii, choć w przypadku mindfulness trudno za pomocą kilku słów opisać całą moc i wartości, jakie niesie za sobą trening uważnościJ. Istnieje jednak jedna krótka definicja, która uważana jest za najbardziej trafną i najlepiej oddającą ideę mindfulness:
,,Mindfulness to szczególny rodzaj uwagi: świadomej, skierowanej na obecną chwilę i nieosądzającej’’.
Jon Kabat-Zinn
Co dokładnie autor miał na myśli? Praktykowanie mindfulness oznacza przeżywanie tego, co dzieje się zarówno wewnątrz nas, jak i w otaczającym nas świecie. A wszystko to w przyjaznej, spokojnej i życzliwej atmosferze. To łagodne doświadczanie chwili obecnej, nawet gdy jeszcze chwilę temu świat ,,spadał’’ nam na głowę. Mindfulness to swego rodzaju przystanek uważności, obserwacji i skupienia. Bez oceniania, automatycznego uruchomiania nawykowych reakcji i bez poddawania się zakłócającym bodźcom zewnętrznym i wewnętrznym (np. uporczywym myślom).
POLECAMY
TU I TERAZ – DLACZEGO TO TAKIE WAŻNE?
,,Ważne są tylko te dni, których jeszcze nie znamy’’… słuchamy w jednym ze znanych utworów. Ale czy na pewno tak jest? A co z tym wszystkim, co tu i teraz? Czy mamy żyć nadzieją na lepsze jutro, a może lepiej dostrzec piękno i wartości aktualnego dnia? Na ten temat można by długo kontemplować, ale naprawdę warto, bo to właśnie dostrzeganie, doświadczanie i docenianie tego, co tu i teraz stanowi źródło największego szczęścia.
Jon Kabat-Zin twórca Centrum Uważności w Medycynie, Opiece Zdrowotnej i Społeczeństwie powiedział, że to właśnie chwila jest tak naprawdę pierwszą chwilą całej reszty naszego życia, a upływający czas, to jedyny czas, jaki mamy do dyspozycji. Dlaczego więc tak często pomijamy teraźniejszość, żyjąc wydarzeniami z przeszłości lub nazbyt skupiając się na oczekiwaniach na przyszłość? Przecież to, co jest teraz, to w czym trwamy, stanowi nierozerwalną część istnienia człowieka.
Każda z tych chwil może być wyjątkowa, niepowtarzalna, fascynująca i nieść za sobą nowe możliwości. Jedyne, co musimy zrobić, to ją poczuć. Skupić się na prostocie zjawisk. Odrzucić setki spraw w głowie dotyczących przeszłości i przyszłości. Doświadczać danej chwili bez jej oceniania, wyjaśniania i interpretacji zdarzeń. Żyjemy, nasz oddech jest tu i teraz, dlatego ten moment powinniśmy najbardziej docenić.
MINDFULNESS TYLKO DLA DOROSŁYCH?
Czy trening uważności i ćwiczenia umysłu są dla każdego? Po co dzieciom mindfulness? Te pytania zadaje sobie wielu rodziców, bo najczęściej padają informacje, że mindfulness dedykowane jest w szczególności osobom, które nie radzą sobie z codziennym stresem i przykrymi emocjami. To prawda, dlatego ćwiczenia uważności są jak najbardziej skierowane również do młodego pokolenia. Dzieci, tak samo, jak nastolatkowie i dorośli doświadczają napięcia i stresu. Przecież to właśnie one w okresie rozwoju poznawczego, umysłowego, fizycznego i psychicznego ,,bombardowane’’ są ogromem nowych informacji i zjawisk, które muszą przetworzyć. Dzieci są rozproszone, przebodźcowane i nierzadko obarczane nadmierną ilością informacji. A pamiętaj, że ,,umysł rozproszony, to umysł nieszczęśliwy’’.
PO CO DZIECIOM MINDFULNESS?
To właśnie w okresie dzieciństwa kształtuje się inteligencja emocjonalna, która to jest odpowiedzialna za rozpoznawanie, nazywanie i wyrażanie emocji. Świadomość emocjonalna to również umiejętność rozpoznawania i nazywania uczuć innych, a także przeżywania wspólnie emocjonujących sytuacji. Obserwując kilkulatka, nietrudno zauważyć, że bardzo często jego reakcje emocjonalne nie są adekwatne do zaistniałej sytuacji lub bodźca. Targają nim męczące uczucia i myśli, których nie potrafi nazwać i właściwie wyrazić. A oto prosty przykład:
Gdy nam dorosłym wydaje się, że nieudana próba zamknięcia samodzielnie drzwi kluczem to błahostka i małoistotny szczegół w codzienności, to dziecko krzyczy, złości się i jest wyraźnie sfrustrowane. Jego zachowanie nie jest adekwatne do zaistniałej sytuacji. Rodzic to wie, ale co z dzieckiem i jego wybuchową reakcją? Co robić? Tłumić emocje, uciszać, ignorować? Nie! Podsunąć dziecku skuteczne narzędzia do rozwijania koncentracji uwagi, poznania siebie, swoich emocji i wyrażania ich w sposób trafnie odzwierciedlający dane zdarzenie.
JAK WYKONYWAĆ Z DZIEĆMI TRENING UWAŻNOŚCI? – 3 PROSTE ĆWICZENIA
Jak pracować z dziećmi i jakimi zasadami się kierować? Medytacja mindfulness dla początkujących powinna spełniać trzy podstawowe warunki. Po pierwsze być krótka, a tym samym niemęcząca. Po drugie powinna być angażująca i zachęcająca do udziału. Ostatni, ale równie istotny warunek, to wprowadzenie elementu zabawy. Takie są najlepsze ćwiczenia mindfulness dla dzieci. Spróbuj rozpocząć pracę z dzieckiem, wykorzystując trzy poniższe proste ćwiczenia uważności:
1. MEDYTACJA DŹWIĘKU
Do tego ćwiczenia możesz wykorzystać gong. Nie posiadasz tego rytualnego instrumentu? To normalne, większość z nas nie ma go w swoim domu, dlatego zastąp go naczyniem z kuchni (np. garnkiem, metalową miską) lub struną z gitary. Zadaniem uczestników jest wsłuchanie się w dźwięk i powstałe na skutek uderzenia wibracje. Gdy dziecko nie słyszy już wibracji, unosi dłoń. Pozostaje jeszcze około minuty w skupieniu, wyłapując inne charakterystyczne dźwięki z otoczenia. Co takiego usłyszeli uczestnicy? Jakie odgłosy z otoczenia do nich dotarły? Na zakończenie warto porozmawiać o tych doświadczeniach.
2. MEDYTACJA Z KSIĄŻKĄ
Dziecko kładzie się na podłodze z ulubioną książką na brzuchu. Oddycha w ciszy przez minutę. Poinformuj dziecko, że jego oddech ma być naturalny. Nie zmieniamy go i nie regulujemy tempa. Po prostu oddychamy i doświadczamy, jak ulubiona książeczka porusza się w dół i w górę. Poproś dziecko, aby wszystkie myśli, które pojawią się w jego głowie podczas ćwiczenia, zamieniły się w wielki kwiat dmuchawiec, który dziecko delikatnie zdmuchnie, a myśli odlecą ku niebu.
3. SZTUKA DOTYKU
Przygotuj dwie przeciwstawne sobie przedmioty: twardy i miękki. Dla przykładu może to być piórko i kamyk albo maskotka i piłka. Postaw je przed dzieckiem, dopiero gdy zamknie oczy. Uczestnik dotyka przedmiotów, wącha je, naciska i przytyka do policzka. Nie powstrzymuj go, jeśli spróbuje polizać przedmiot – widocznie taką ma potrzebę, aby wykorzystać zmysł smaku do doświadczenia chwili obecnej. Po wszystkim obejrzyjcie przedmioty i porozmawiajcie o swoich wrażeniach zmysłowych oraz odczuciach.
Jeśli zastanawiasz się, czy mindfulness jest dla Twojego dziecka, to odpowiedź zawsze będzie twierdząca. Medytacja mindfulness to cud uważności, który nie ma granicy wiekowej. To ćwiczenia umysłu skierowane do każdej istoty, która oddycha, czuje i pragnie doświadczać głębiej piękna tego świata.
Źródła:
- J. Kabat-Zinn ,,Życie piękna katastrofa’’, czarna Owca 2022
- J. Kabat-Zinn ,,Praktyka uważności dla początkujących’’, Czarna Owca 2022
- C. P. Roman, J.R. Albertson-Wren ,,Mindfulness dla dzieci. Poczuj radość, spokój i kontrolę’’, SENSUS 2020.
